Omdat het niet bewezen is geen klassieke homeopathie studeren?

Samenvatting

Volgens sommige mensen is homeopathie onzin en kan het niet werken. Er worden verschillende argumenten aangedragen waarom het niet zou werken. Men zegt dat het niet te verklaren is, dat onderzoek aantoont dat het niet werkt, dat het allemaal placebo effect is, enzovoorts. Helaas blijken deze argumenten weinig onderbouwing te hebben en blijkt dat homeopathie juist wel bewezen is, dat het niet gebaseerd is op placebo en dat het ‘niet weten hoe iets werkt’ niet wil zeggen dat het dus niet werkt. Dus mocht je twijfelen omdat homeopathie zogenaamd niet werkt, dan vind je in dit artikel een selectie uit de argumenten die het tegendeel bewijzen. Op de opleiding hechten we veel belang aan onderzoek en leren we je in drie fasen om verschillende onderwerpen te onderzoeken.

Is klassieke homeopathie niet bewezen?

Er zijn mensen die beweren dat klassieke homeopathie niet bewezen is en dat het dus onzin is. Het is een veelgehoord argument op websites, fora, discussies met tegenstanders dat er blijkbaar onderzoek is dat aantoont dat klassieke homeopathie niet werkt. Hierbij spelen echter een aantal zaken een belangrijke rol.

Niet voldoende op de hoogte van de basisprincipes

Veel onderzoekers naar klassieke homeopathie onderzoeken in feite niet de effectiviteit van klassieke homeopathie omdat ze onvoldoende op de hoogte zijn van de basisprincipes hiervan. Er zijn bijvoorbeeld heel veel onderzoeken waarbij wordt gekeken of middel X helpt bij aandoening Y. In de reguliere geneeskunde is dat een normaal verschijnsel maar binnen de klassieke homeopathie is dit absurd. We behandelen namelijk niet een aandoening maar de gehele patiënt en zoeken niet een homeopathisch middel dat past bij een bepaalde diagnose maar bij een combinatie van symptomen.

Dus als iemand last heeft van hoofdpijn dan is het zo dat hier heel veel middelen bij horen. Laten we aannemen dat bij algemene hoofdpijn 100 middelen passen. Dan kunnen we hier op dit moment eigenlijk geen keuze uit maken omdat het teveel middelen zijn. Maar stel de patiënt specificeert de hoofdpijn en zegt dat hij of zij alleen maar pijn heeft bij de linkerslaap (en bijvoorbeeld nooit op een andere plek). Dan vallen op basis daarvan een aantal middelen af. Laten we er ook van uitgaan dat de patiënt zegt dat de hoofdpijn aanvoelt alsof er iets brandt. Dan wordt het aantal middelen dat bij deze specifieke combinatie past wederom wat kleiner. Maar wellicht dat de patiënt ook zegt dat hij veel last heeft van hooikoorts, specifiek een zeer hevige loopneus en bijna geen andere hooikoortsklachten. Wederom wordt het aantal middelen dat past bij deze patiënt kleiner.

In onderstaand voorbeeld proberen we dit grafisch weer te geven. De diamantjes staan symbolisch voor een bepaald middel. De cirkels horen bij een bepaald symptoom van de patiënt en van de middelen in deze cirkel is bekend dat ze het betreffende symptoom hebben. Dus alle middelen in de cirkel ‘brandende pijn’ hebben deze eigenschap. Het kan zijn dat een middel twee of meer symptomen uit het voorbeeld heeft en om die reden in twee of meer cirkels staan. In onderstaand voorbeeld is er uiteindelijk maar één middel dat past bij alle symptomen van deze patiënt. Een andere patiënt met hoofdpijn kan bij een andere combinatie van klachten dus een heel ander middel nodig hebben.

Onmiddellijk wordt duidelijk dat we binnen de klassieke homeopathie niet zoiets kennen als “middel A werkt voor aandoening B” en “om ziekte X te behandelen moet je middel Y innemen”. Het zoeken naar een passend homeopathisch middel is veel complexer.

Toch is het zo dat veel onderzoeken kijken of middel X helpt bij aandoening Y. En dan is het inderdaad zo dat blijkt dat dit niet werkt. Dat weten klassiek homeopaten al ruim 200 jaar en daar is dus ook geen onderzoek voor nodig. Dit soort onderzoek bewijst niet dat klassieke homeopathie niet werkt maar wel dat klinische en complex homeopathie 1niet werkt.

Op de een of ander manier wil het niet lukken om te realiseren dat veel onderzoekers voldoende op de hoogte zijn van de basisprincipes en deze ook correct onderzoeken. Als we op deze manier de werking van bijvoorbeeld antibiotica zouden onderzoeken, bijvoorbeeld door te bepalen of antibiotica helpt bij een willekeurige ontsteking (ten gevolge van schimmel, bacterie, virus, straling, chemische stof, auto immuunreactie, etc.) dan zal het resultaat zijn dat antibiotica bij ontstekingen niet beter werkt dan placebo. Een dergelijk onderzoek zou, terecht, aan de kant worden geschoven. Want antibiotica werkt alleen goed bij ontstekingen veroorzaakt door bacteriën. Dus door niet op de hoogte te zijn van het principe van de werking van antibiotica onderzoek je iets verkeerds en is de conclusie op basis van het onderzoek niet correct.

Veel bevooroordeeldheid

Als je kijkt naar onderzoeken die in de media verschijnen en zogenaamd bewijzen dat homeopathie niet werkt zie je dat veel onderzoekers een bepaalde mate van bevooroordeeldheid hebben. Zo was er een tijd geleden het onderzoek van Shang 2 waaruit voor eens en altijd zou blijken dat homeopathie niet werkt. Echter een van de onderzoekers (M. Egger) liet voor het onderzoek al weten ervan overtuigd te zijn dat homeopathie niet werkt. Dit onderzoek kreeg veel kritiek omdat het onderzoek statistisch gezien van slechte kwaliteit was. Zo werden uit ruim 100 onderzoeken 8 onderzoeken gekozen die een bepaalde kwaliteit zouden hebben. Van deze 8 onderzoeken voldeden 7 onderzoeken niet aan de basisprincipes van klassieke homeopathie. Toen naar voren werd gebracht dat er 8 onderzoeken van hoge kwaliteit waren die bewezen dat klassieke homeopathie wel werkt werd dit door de onderzoekers aan de kant geschoven met het argument dat een aantal van 8 te weinig is. Met andere woorden 8 onderzoeken zijn wel voldoende om aan te tonen dat homeopathie niet werkt maar volgens diezelfde onderzoekers zijn 8 onderzoeken te weinig om aan te tonen dat homeopathie wel werkt. Het is jammer dat dit onderzoek dat van zo’n slechte kwaliteit is uiteindelijk een van de belangrijkste argumenten is geworden van de tegenstanders.

Een saillant detail is dat dit onderzoek een onderdeel was van een veel groter onderzoek dat de Zwitserse overheid deed om te bepalen of (onder andere) homeopathie in het basispakket opgenomen zou moeten. Aangezien Zwitserland inmiddels als enige land in Europa homeopathie in het basispakket heeft opgenomen is het dus duidelijk wat de resultaten zijn van het onderzoek.

Een interessante uitleg over het debat met betrekking tot de bewijsbaarheid van klassieke homeopathie kan je vinden op de website van Homeopathy Research Institute -The Homeopathy Debate. Hier staat ook beschreven wat de problemen zijn met het onderzoek dat in Australië3 is gedaan.

Een van de meest bekende voorbeelden van bevooroordeeldheid is de wikipedia pagina over homeopathie. Deze staat vol met vooroordelen, slechte onderbouwing van feiten, manipulatie doordat mensen met verstand van homeopathie geweerd worden, etc. Meer hierover kan je lezen in het artikel Extreme bias at Wikipedia on homeopathic medicine [pdf]. In dit artikel worden nog meer problemen besproken die spelen als het gaat om een (on)eerlijke beoordeling van homeopathie.

Meten met twee maten

Het wel of niet accepteren van klassieke homeopathie wordt vaak gekoppeld aan het wel of niet begrijpen van hoe het werkt. Veel mensen lijken uit te gaan van het principe dat als we niet kunnen aantonen hoe het werkt, het blijkbaar ook zo is dat het niet kan werken. Dit is een heel merkwaardige stelling en een stelling die blijkbaar wel voor homeopathie geldt maar niet voor andere therapieën en principes. Als je goed nadenkt over dit principe dan realiseer je je al snel dat dit zou betekenen dat alles wat we niet kunnen verklaren niet kan bestaan. Dat is natuurlijk niet zo. Planeten bewogen al door het heelal in min of meer voorspelbare patronen voordat we daar een goede verklaring voor wisten. Bacteriële infecties bestonden al lang voordat we wisten dat bacteriën bestonden. Het aspirientje4 werd geïntroduceerd rond 1899 maar de werking ervan werd pas ontdekt in 19715 .
Dat heeft niemand weerhouden om het aspirientje te gaan gebruiken. Ook weten we tegenwoordig van heel veel medicijnen niet hoe ze werken maar wel dat ze werken. Of kijk naar de werking van bepaalde hormonen, organen en andere elementen van ons lichaam. Van een groot aantal dingen weten we niet goed hoe het werkt, maar wel dat het werkt.

Het is bekend dat heel veel dingen bestaan zonder dat we weten hoe het werkt. Dit is geen probleem en is een uitdaging om te onderzoeken hoe het werkt. Maar het wel of niet weten hoe het werkt is nooit een bepalende factor voor het feit dat het werkt. Het heeft puur te maken met de inzichten en technologie die op een bepaald moment beschikbaar zijn. De aarde is altijd rond geweest ook voordat we de middelen hadden om te bepalen dat het zo is.

Interessant is in dit opzicht ook dat in november 2016 artsen een lijst hebben opgesteld van ruim 1300 (!) medische handelingen die bewezen niet effectief bleken te zijn (nu.nl, NOS, Volkskrant). Er zijn meer van dit soort onderzoeken, maar deze is opvallend. Uit dit onderzoek bleek ook dat de helft van alle medische handelingen die in een ziekenhuis plaatsvinden niet gebaseerd zijn op wetenschappelijk bewijs. Dat wil dus zeggen dat zonder goed onderzoek te doen deze handelingen jarenlang door ziekenhuizen zijn uitgevoerd. Ondanks dat ziekenhuizen dus de helft van de handelingen uitvoeren die zinloos zijn of niet wetenschappelijk onderbouwd zijn, wordt niet gesteld dat ziekenhuizen ‘kwakzalvers’ zijn6 zoals dat wel gebeurt bij klassieke homeopathie. Dus ook op dit gebied is er toch wel sprake van meten met twee maten.

Klassieke homeopathie is bewezen

Dat klassieke homeopathie niet is bewezen is een fabel. Er is al jaren onderzoek gedaan en steeds weer wordt aangetoond dat klassieke homeopathie efficiënt, kostenbesparend, beter dan placebo en soms zelfs beter dan reguliere geneeskunde werkt.

Ondanks dat we niet weten hoe klassieke homeopathie werkt kan men wel onderzoeken dat homeopathie werkt. In grote lijnen kan men voor het onderzoek van een aantal patiënten in kaart brengen wat hun klachten zijn en hoe ernstig ze zijn. Dit is als het ware en nulmeting. Vervolgens beginnen deze patiënten aan een homeopathische behandeling en wordt op gezette tijden weer gekeken hoe het staat met de klachten. Men kan de groep patiënten vergelijken met een placebo groep of met een groep die regulier behandeld wordt. Dit soort onderzoeken zijn op zeer grote schaal gedaan en blijken steeds weer aan te tonen dat klassieke homeopathie beter werkt dan placebo. Meer informatie over onderzoek naar klassieke homeopathie kan je hier vinden:
Een veel gehoorde opmerking is dat klassieke homeopathie gebaseerd zou zijn op placebo effect. We ontkennen niet dat placebo effect gedeeltelijk een rol speelt, net zoals het overigens bij alle therapeuten inclusief artsen en specialisten een rol speelt. Maar het is zeker niet de enige verklaring waarom homeopathie effect zou hebben. Enkele van de argumenten tegen het placebo effect:
  • Denk bijvoorbeeld aan baby’s van slechts enkele maanden oud. Hoe kan bij kinderen op deze leeftijd het placebo effect als enige verklaring worden gegeven? Of mensen in coma of op een ander manier niet bewust van wat er om hen heen gebeurt. Of denk aan de behandeling van dieren, hoe is dat te verklaren door het placebo effect?
  • Uit onderzoek waarin de werking van homeopathie vergeleken wordt met placebo effect blijkt dat homeopathie vaak beter werkt.
  • Sommige patiënten reageren pas op een derde of vierde middel. Je zou verwachten dat als de reactie alleen van placebo afhangt dat het eerste middel het beste effect zou hebben en dat middelen die later gegeven worden juist minder effect hebben.
Een andere opmerking die we vaak horen is dat klachten vaak vanzelf weg gaan. Dat klopt, een aantal klachten gaan inderdaad na verloop van tijd weg. Maar verreweg de meeste mensen gaan naar een homeopaat omdat ze na lange tijd van alles proberen in het reguliere circuit uiteindelijk niet geholpen worden. Dan is het wel heel toevallig dat bij heel veel patiënten de klachten beginnen af te nemen binnen enkele dagen na het innemen van het homeopathische middel. Ook blijkt dat als patiënten goed behandeld zijn met behulp van klassieke homeopathie dat de positieve effecten vaak erg lang kunnen duren, soms wel jaren.

Tijdens de opleiding tot klassiek homeopaat leer je naar feiten te kijken en te onderzoeken

Goede klassieke homeopathie is een geweldige therapie. We zijn er heel erg gepassioneerd over en willen het graag beschikbaar maken voor een grote groep mensen. Het is niet alleen een mening dat het werkt maar het wordt door heel veel onderzoek bewezen.

Tijdens de opleiding leer je ook onderzoek doen. Niet het onderzoek zoals meta analysen, observationele studies, etc. maar je moet wel leren nadenken over de zin en onzin van bepaalde ontwikkelingen. We vragen je om drie fasen te doorlopen wat het onderzoek betreft. Er is een oplopende moeilijkheidsgraad in de drie fasen. De rode draad is dat we je vragen om een stelling of onderwerp te kiezen en hier onderzoek naar te doen. Meestal is dat in de vorm van literatuurstudie. Daarbij kan je gebruik maken van een uitgebreide bibliotheek. Aan het einde van de fase mag je je onderzoek presenteren.

Zoals onder andere uit het artikel ‘Klassieke homeopathie is logisch, praktisch en gebaseerd op objectieve observaties’ blijkt, richten we ons vooral op wat effectief en betrouwbaar is gebleken.

Heeft dit artikel je interesse gewekt maar heb je nog vragen? Neem dan contact op met onze opleiding (040-2135449 of email). Ben je enthousiast en wil je je inschrijven dan kan dat via het inschrijfformulier. Als je je nog op tijd inschrijft dan kan je nog gebruik maken van onze aantrekkelijke actie.

  • 1. Klinische en complex homeopathie zijn vormen van voorschrijven van gepotentieerde middelen waarbij wel gekeken wordt naar ‘middel X voor aandoening Y’. Deze vormen van homeopathie zijn ontstaan vanuit een commercieel belang omdat deze manier van voorschrijven commercieel gezien natuurlijk veel interessanter zijn dan echt zoeken naar een middel dat het beste bij de betreffende patiënt past.
  • 2. Are the clinical effects of homoeopathy placebo effects? Comparative study of placebo-controlled trials of homoeopathy and allopathy (Shang / Egger et al).
  • 3. NHMRC Information paper: Evidence on the effectiveness of homeopathy for treating health conditions.
  • 4. We verwijzen hier naar het Engelstalige artikel omdat in het Nederlandstalige versie van het artikel niet staat wanneer de werking van aspirine werd ontdekt.
  • 5. Vane’s discovery of the mechanism of action of aspirin changed our understanding of its clinical pharmacology. 
  • 6. Overigens gebruiken we dit argument niet om on te verzetten tegen ziekenhuizen, specialisten, huisartsen of andere zorgprofessionals maar we willen alleen aanduiden dat gebrekkig onderzoek in het ene geval gewoon geaccepteerd wordt en in het andere geval wordt gebruikt om een therapie af te schrijven.